De terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis doet velen vrezen (en sommigen hopen) dat de wereldwijde trend naar de geleidelijke vervanging van fossiele brandstoffen door koolstofarme energiebronnen zal worden omgekeerd.
Zodra hij op 20 januari 2025 in het Witte Huis arriveerde, schafte Trump, naast het “drill, baby, drill“-bevel om de winning van fossiele brandstoffen te versnellen, door middel van de Executive Orders “Unleashing America Energy” en “Declaring a National Energy Emergency” tientallen milieuregels en stimuleringsmechanismen voor de energietransitie af. En de Executive Order “Unleashing America Energy” bekrachtigde een alternatieve waarheid die zonne- en windenergie uitsluit van de definitie van nationale energiebronnen.
Hij heeft daarom opdracht gegeven om meer federaal land beschikbaar te maken voor olie- en gaswinning, om het moratorium van Joe Biden op de goedkeuring van nieuwe LNG-terminals in te trekken en om nieuwe windprojecten op federaal land en in federale wateren op te schorten. Door het Congres te omzeilen zal Trump de Inflation Reduction Act (IRA) ontmantelen, in het bijzonder de steun voor elektrische voertuigen en offshore windenergie.
Het is niet verwonderlijk dat Trump, een klimaatontkenner (en ik bedoel ontkenner, geen scepticus), zegt: “The global warming hoax, it just never ends”. En het is nauwelijks verrassend dat Trump zo dicht bij olie- en gasbelangen staat. En niets verbaast de man die de slogan “Make America Great Again” bedacht, die terugblikt op het prachtige verleden toen de VS zich konden volproppen met onbeperkte fossiele brandstoffen.
Ondertussen confronteren de feiten ons, inclusief Amerikanen, met harde waarheden. De aarde blijft opwarmen: 2024 was het eerste jaar waarin de gemiddelde temperatuur wereldwijd meer dan 1,5°C boven het pre-industriële niveau uitkwam en januari 2025 was de warmste januari ooit. En hoewel de groei van het verbruik van fossiele brandstoffen en de uitstoot van broeikasgassen aanzienlijk is afgenomen, ook in China, is de afname nog niet waarneembaar.
De angst dat Trump de energietransitie zal tegenhouden is begrijpelijk. Maar de Republikeinse president zal daar niet in slagen, net zo min als tijdens zijn eerste presidentiële termijn. De reden is simpel: technologische ontwikkelingen en de dalende kosten van windenergie en vooral fotovoltaïsche zonne-energie als gevolg van hun massale industrialisatie hebben hernieuwbare energiebronnen goedkoper gemaakt dan fossiele brandstoffen, met name bij de opwekking van elektriciteit.
De ontwikkeling van nieuwe hernieuwbare energiebronnen stond in 2016, toen Donald Trump werd verkozen, nog in de kinderschoenen. Sindsdien zijn de kosten van windenergie blijven dalen (-25% tot -30%) en zijn de kosten van fotovoltaïsche energie gekelderd (-50%). En de ontwikkeling van hernieuwbare capaciteit is geëxplodeerd: de wereldwijde productie van windenergie is tussen 2016 en 2024 met 2,6 vermenigvuldigd en de fotovoltaïsche productie met . . . 6, waarbij het aandeel van nieuwe hernieuwbare energiebronnen in de wereldwijde elektriciteitsproductie is gestegen van minder dan 8% naar meer dan 18%. De groene revolutie op is in een stroomversnelling geraakt en dit is niet te danken aan overheidsingrijpen, maar aan de markten. Texas, een Republikeinse en zeer Trumpistische oliestaat, is namelijk de Amerikaanse leider op het gebied van nieuwe hernieuwbare energiebronnen, die in 2024 goed zullen zijn voor 30% van de geproduceerde elektriciteit (22% voor windenergie en 7% voor zonne-energie), vergeleken met 13,5% in 2016. Tegelijkertijd is het aandeel van steenkool, dat Trump in 2016 wilde verhogen, in Texas gedaald van 27% naar 11% van de elektriciteitsproductie.
Het zal daarom onmogelijk zijn voor de politiek om de energietransitie te blokkeren. Dit betekent niet dat de politiek de transitie niet zal vertragen. De maatregelen van de regering Trump om de binnenlandse olie- en gasproductie te stimuleren, milieu- en klimaatregelgeving te versoepelen, gasgestookte elektriciteitscentrales te steunen en stimulansen voor schone energie en elektrische voertuigen te verminderen, zullen effect hebben in de VS (335 miljoen inwoners). Maar zullen ze ook effect hebben buiten hun grenzen (7,6 miljard inwoners) en vooral in China (1,4 miljard) ?
De decreten van Washington zullen snel hun grenzen bereiken. De Verenigde Staten zijn al sinds 2019 een netto-exporteur van energie. Maar met lage prijzen, een Amerikaanse olie- en gasproductie die al op recordniveaus staat en een Amerikaanse olieconsumptie die al 20 jaar gestaag daalt, zal de productie van fossiele brandstoffen het moeilijk krijgen om op korte termijn te stijgen, wat Trump ook doet. Tijdens de eerste ambtstermijn van Donald Trump daalde de olieproductie met 2% (2017 tot 2021), ondanks het arsenaal aan stimuleringsmaatregelen dat werd ingezet. Het gebruik van hernieuwbare energie in de VS zal niet stoppen, gedreven door een groeiende vraag naar elektriciteit en dalende kosten, vooral voor zonne-energie. De Amerikaanse autofabrikanten zullen voor een groot dilemma komen te staan: blijven investeren in hun langetermijnprojecten voor elektrische voertuigen, zelfs zonder stimulansen en financiering voor oplaadinfrastructuur, of opgeven en de wereldmarkt wagenwijd open laten voor Chinese en Europese autofabrikanten.
Het opgeven door de Verenigde Staten van elke ambitie voor leiderschap in klimaatkwesties zal andere belangrijke gevolgen hebben. Sommige landen, zoals het Argentinië van Javier Milei, zullen ongetwijfeld het Amerikaanse voorbeeld volgen. Voor Europa is de overgang de belangrijkste hefboom om zijn afhankelijkheid van de invoer van fossiele brandstoffen te verminderen en zijn energiezekerheid te verbeteren. India, momenteel het land met de snelst groeiende CO2-uitstoot ter wereld, heeft de overgang gekozen als een economische kans en een noodzakelijke stap om de luchtvervuiling terug te dringen. Tot slot is in de meeste andere opkomende markten de inzet van hernieuwbare energiebronnen essentieel om eenvoudige kostenredenen.
Maar het belangrijkste gebeurt in China. Begin 2025 zal China de transitie technologisch en industrieel domineren op alle gebieden: fotovoltaïsche zonne-energie, batterijen, elektrische voertuigen, kernenergie en zelfs windenergie, waar Europa misschien nog sterke ambities heeft. Een meer dan dynamische binnenlandse markt ondersteunt massaproductie die kan worden geëxporteerd tegen prijzen die de overgang economisch voordelig maken. Het lijdt geen twijfel dat Xi Jinping blij is met de kans die de Trump-administratie voor hem opent om verder wereldwijd marktaandeel te winnen, de inzet van schone technologieën te versnellen en verdere prijsverlagingen te incasseren. En zo zijn leiderschap verder te vergroten.
De achterwaartse visie van “Make America Great Again” zal een groot effect hebben op “Make China Once More Stronger“.
© Michel Allé
Februari 2025